Wat is een gilde

Gilden zijn verenigingen van personen, die samen een gemeenschappelijk belang willen behartigen. Vroeger bestonden koopmansgilden, handwerkers- of ambachtsgilden en schuttersgilden. Omdat de eerste soorten niet meer bestaan, gebruikt men heden ten dage het woord gilde alleen om schutterijen aan te duiden.

 

Voor god, koning en vaderland !
Sommige schutterijen van Zundert hebben of hadden een hoge ouderdom. In de oorsprong waren gilden niet alleen verenigingen voor de gezelligheid doch fungeerden zij als de officiële weermacht van het dorp, die bepaalde taken te vervullen had of door de heer en zijn officieren opgeroepen kon worden bij het handhaven van de openbare orde. Zij waren nauw aan de kerk verbonden. Het oude devies van de gilden:,, Voor God, koning en vaderland” klinkt vandaag de dag overtrokken, maar jet drukt wel kernachtig de diepste bestaansreden uit van de vroegere gilden.

Tenondergang en Heroprichting
In Zundert gingen de meeste gilden tenonder in de 80 jarige oorlog, toen het dorp zo zwaar te lijden had dat het bijna uitstierf. Na deze oorlog zijn de meeste gilden heropgericht. Na herstel van de gilden in de 17e eeuw en later hebben de schutterijen praktisch geen officiële taak meer gehad en overheersten de sport en de gezelligheid. Een enkele maal werden zij nog door de schout opgeroepen, zoals bij een terechtstelling of een feestelijke gebeurtenis.

De meesten gilden zijn in ons land opgericht in de late middeleeuwen. Het woord gilde is waarschijnlijk afgeleid van het germaanse woord Geldan dat offeren betekent. De eerste gilden zijn ontstaan rond 800 na christus, maar deze gilden werden sterk veroordeeld door hun bruut optreden, openbare dronkenschap en geweld.

Gilden van nu:
De meeste gilden zoals deze thans nog bestaan zijn opgericht met de opkomst van de steden en de handel. De steden en de handelaren hadden behoefte aan bescherming want in die tijd was het niet overal even veilig. Met toestemming van de landheer of de prins mochten groep mensen dan een gilde oprichten, die hiervoor wel verplicht waren om aan de landheer tegendiensten te bewijzen. Ze moesten de landheer bijstaan bij oproer, aanvallen e.d.

De gilden kregen in ruil hiervoor bepaalde rechten welke overzichtelijk in de “caert” werden vermeld. Elk gilde moet in het bezit zijn van een “caert” want anders is er geen sprake van een gilde. Veel gilden zijn in de loop van de tijd hun caert kwijtgeraakt, ze mogen zich nog wel gilde blijven noemen. Gilde St Willibrordus bezit de caert nog steeds.

Kerkelijke gilden:
Ook werden er in de middeleeuwen veel kerkelijke gilden opgericht. Deze gilden hadden voornamelijk als taak om de parochie te beschermen. Daarnaast mochten ze van de landheer toch met bepaalde wapens omgaan. In ons land bestaan nog zo’n 300 gilden. Deze zijn voornamelijk in Noord Brabant en Limburg gevestigd. De meeste gilden houden oude tradities nog steeds in ere, en dat maakt het gildeleven zo bijzonder. Men spreekt dan ook in het gilde niet van een lid maar van een gildebroeder en ook niet van voorzitter, maar van hoofdman.

Traditioneel is de burgemeester steeds de overhoofdman van het gilde. De eerste overhoofdman van het Gilde St Willibrordus in 1661 was Schout van Bergen, schout van de gemeente Zundert en Rijsbergen. Momenteel is er geen burgemeester en is er dus geen overhoofdman. Het bestuur van het gilde noemt men overheid en de bestuursleden meestal deken of ouderman. Bovendien kent men in het gilde nog de alferiz, de kornet, de tamboer, de koning, en de keizer.

 

De kornet zit op het paard met de vaandel.

De koning moet het schieten regelen. Op hem rust dus een vrij grote verantwoording.

Indien een koning drie maal achter elkaar koning schiet, dan wordt hij keizer. De keizer krijgt van het gilde drie zilveren vogels aan een zilveren ketting (welke wel eigendom blijft van het gilde)

Bij officiële gelegenheden loopt de tamboer voorop met daarachter de dragers van de vlaggen, de koning met de koningin, en de overheid waarna de overige gildebroeders de rij sluiten.

Afbeelding van een optocht

In sommige gilden treft men ook nog militaire rangen aan zoals kapitein, vaandrig, sergeant enz.

Het gilde schiet met een soort geweer wat een flobert heet. Dit is een wapen wat onder de wapenwet valt, en waarvoor je dus een wapenvergunning nodig hebt. Er wording wedstrijden geschoten zowel in gildeverband als in kringverband. Een kring is een overkoepelend orgaan waarin meerdere gilden deelnemen.